In de jaren ’70 en ’80 bracht uitgeverij Van Oorschot een reeks op de markt, ‘Russische Miniaturen’ genaamd, een aanvulling op haar ‘Russische Bibliotheek’ met gecanoniseerde turven uit (hoofdzakelijk) de 19de eeuw. In de reeks ‘Russische miniaturen’ verscheen korter werk van 20ste-eeuwse Russische schrijvers. De Egyptische postzegel bevat Osip Mandelsjtam’s verzamelde fictie: alles bij elkaar nét iets meer dan honderd pagina’s. Mandelstam schreef echter proza met de densiteit van poëzie. De verhaallijn van het titelverhaal wordt overwoekerd door talige associaties, wat een dromerige of nachtmerrieachtige toestand schept. We dwalen door Sint-Petersburg in het voetspoor van ene Parnok. Het gaat Parnok niet voor de wind. Deurwaarders hebben zijn huis leeggehaald. Parnok zit zo diep, dat hij zijn familie een cynisch voorstel doet: ‘Familie van me, ik stel jullie een familiewapen voor: een glas gekookt water.’ Als dan ook nog eens zijn overjas gestolen wordt, zet Parnok de achtervolging. Het is februari en dus koud, ‘de zwarte suiker van de sneeuw zakte onder je voeten weg’ en onrustige massa’s bemoeilijken Parnoks zoektocht. De staat is ‘verdwenen, als een baars ingeslapen’, en armoede dreigt voor velen: ‘bij de tandartsen begonnen de stifttanden te verdwijnen.’ Regelmatig verdwijnt Parnok uit beeld en richt de auteur zich tot ons. Hij voelt niet alleen armoede, maar ook de toenemende repressie en censuur. ‘Dierlijke angst tikt op schrijfmachines’, lezen we elders in De Egyptische postzegel. De stad zélf is angstig, ‘de paleizen stonden er wit van schrik bij’. Parnok is, als personage, niet meer dan een bliksemafleider, iemand die de angsten en zorgen van zijn geestelijke vader op zich neemt. De schrijver drijft het personage voor zich uit, schuilend in uitweidingen en associaties. Er kleeft geen avantgardistische pretentie aan dit proza; de verbazende taal is niet gezocht moeilijk, de auteur is slechts aan het freewheelen. Het vrije waaien van de geest vs. de belemmeringen van de censuur. Wat een wonderlijke leeservaring levert dat op. Ik merkte dat je best een stukje leest, herbegint, een stukje voortleest, weer herbegint – en bij elke herlezing opent Mandelstams universum zich ietsje meer en lichten er details op die je bij een eerdere lezing wel over het hoofd moést zien, om de draad niet kwijt te raken. Honderd bladzijtjes proza, stap voor stap te veroveren.‘Zo ontstaan er in de kantlijn van kladbladen arabesken die hun eigen bekoorlijke en verraderlijke leven gaan leiden’, schrijft Mandelstam. Het is mooi, dat deze brutaal-poëtische teksten onverwacht, als in de kantlijn van het boekbedrijf, weer verkrijgbaar zijn.

Le Bruit du Temps

Restitue l'intégralité des poèmes du second recueil de Mandelstam, paru en 1923 et dont seule une partie avait été traduite en français. L'auteur, tout en puisant dans l'héritage classique de la Russie du début du siècle, prend part à l'élaboration de la doctrine acméiste, courant littéraire héritier du symbolisme.

Tristia

Et je marche hors de l'espace Dans un jardin envahi de valeurs, Et déchire la stabilité apparente Et l'auto-compréhension des causes. Et ton, infinité, manuel que j'ai lu par moi-même, sans personne - Un livre médical sans feuilles et sauvage, Un livre à problèmes de gigantesques radicaux.

Prenez de mes paumes, pour apaiser votre cœur, un peu de miel, un peu de soleil, en obéissance aux abeilles de Perséphone. Vous ne pouvez pas détacher un bateau qui n'a jamais été amarré, ni entendre une ombre dans ses fourrures, ni se déplacer à travers une vie épaisse sans crainte. Pour nous, il ne reste plus que des baisers en lambeaux comme les petites abeilles qui meurent quand elles quittent la ruche. Au fond de la nuit transparente, ils fredonnent toujours, à la maison dans le bois noir sur la montagne, dans la menthe et la poumonde et le passé. Mais posez-vous à votre cœur mon cadeau rugueux, ce collier d'abeilles mortes sans dérangement qui a autrefois fait un soleil de miel.

Ce n'est que dans la poésie de la Russie, il est respecté - il fait tuer les gens.

J'ai été arrêté dans le bois soviétique dense par des bandits qui se sont appelés mes juges.

Les gens ont besoin de poésie qui seront leur propre secrète pour les garder éveillés pour toujours et les baigner dans la vague aux cheveux brillants de sa respiration.

Un Raznochinets n'a pas besoin de mémoire - il lui suffit de raconter les livres qu'il a lus, et sa biographie est faite.

Peut-être que le chuchotement est né avant les lèvres, et les feuilles en insensé sont encerclées et ont volé, et celles, à qui nous conférons notre expérience en tant que bonheur, acquiert leurs formes avant de le faire

La poésie est la charrue qui augmente le temps de telle manière que les strates abyssales de temps, sa terre noire apparaissent à la surface.

Où commencer? Tout se brise et secoue, l'air tremble de comparaisons, personne n'est meilleur que l'autre; La Terre gémit avec des métaphores.

Mon tour viendra également: je sens la propagation d'une aile.

La logique est le royaume de l'inattendu. Penser logiquement signifie être continuellement étonné.

Ses oeuvres

Ses derniers livres